पुरुषसुक्त काळ सुरू जावचे पयलीं लेगीत कसो फाटीं वता आनी देवाच्या (प्रजापतीच्या) मनांतल्यान पुरुशाचो बळी दिवपाचो निर्णय कसो स्पश्ट करता तें आमी पळयलां . ह्या निर्णया थावन सगळ्यांची निर्मिती जाली – मनीसजातीचे निर्मिती सयत.

‘ अतिथि देवो भव’ (सोयरो देव) वा ‘ नमस्ते’ (तुमच्यांतल्या दैवी शक्तीक हांव नमस्कार करतां) हें वाक्य आमी खूबदां आयकतात आनी वापरतात . सगळ्या मनशां मदीं कितें तरी दैवी आसा हें सत्य ह्या वाक्यांनी दिसून येता. बायबल आमच्यांत दैवी खंयच्या रितीन आसा तें स्पश्ट करता आनी ताच्या स्पश्टीकरणा खातीर आमकां मनशाकुळाच्या सृश्टीक बरोबर व्हरता. हेंच सगळ्यांक मोल आनी स्वाभिमान दिता.

आतां वेद पुस्तकम (बायबल) मनशाकुळाच्या सृश्टी विशीं कितें सांगता हाचो विचार करूंया म्हणजे आमकां बायबल आमचे विशीं कितें शिकयता हाची समजूत मेळटली.

मागीर देवान म्हणलें, “आमच्या प्रतिमे प्रमाणें, आमच्या सादृश्यान मनशाक तयार करुंक जाय…” अशें देवान मनशाक आपल्या प्रतिमे प्रमाणें रचलो, देवाच्या प्रतिमे प्रमाणें ताणें ताका रचलो; दादलो आनी बायल ताणें रचले.” (उत्पत्ती 1:26-27)

“देवाच्या प्रतिमे प्रमाण”

मनशाक ‘देवाच्या प्रतिमे प्रमाण’ निर्माण जाल्लो म्हणल्यार कितें? ताचो अर्थ देव हो दोन भुजां, तकली आदी भौतिक प्राणी असो न्हय, ताचेपरस खोल पातळेचेर मनशांचीं मुळावीं खाशेलपणां देवाच्या सारकेच गूणधर्मांतल्यान मेळटात अशें म्हणटात. तर देखीक, देवाक (बायबलांत) आनी मनशांक (निरिक्षणांतल्यान) दोगांयचीय बुध्दी, भावना आनी इत्सा आसता. बायबलांत देवाक केन्ना केन्ना दुख्खी, दुख्खी, राग वा खोशी अशें दाखयलां – आमी मनीस अणभवतात तीच भावना. आमी दिसपट्ट्यो निवडी आनी निर्णय घेतात. बायबलांतय अशेच तरेन देव निवड करता आनी निर्णय घेवपाक येता. अमूर्तपणान तर्क करपाची आनी विचार करपाची आमची तांक देवा कडल्यान येता. आमकां बुध्दी, भावना आनी इत्सा ह्यो क्षमता आसात कारण देवा कडेन त्यो आसात आनी आमी ताचे प्रतिमे प्रमाण तयार जाल्यात.

खोलायेन पातळेचेर आमी पळयतात की आमी भावनीक प्राणी, आत्मजागृताय आनी ‘हांव’ आनी ‘तुमी’ हांचे विशीं जाणीव आशिल्ले. आमी अवैयक्तिक ‘ताचे’ न्हय. देव असोच आशिल्ल्यान आमी अशे आसात. ह्या मुळाव्या नदरेन बायबलाच्या देवाचें चित्रण स्टार वॉर्स ह्या नामनेच्या सिनेमांतल्या ‘फोर्स’ सारकें सर्वेश्वरवादी अवैयक्तिकपण म्हणून केल्लें ना. मनीस ‘ताचो’ न्हय तर भावार्थी व्यक्ती आसा हें देवा विशींच्या हे सुर्वेच्या शिकवणेच्या उजवाडाक हाडून अर्थपूर्ण थारता. आमी अशे आसात कारण देव असो आसा, आनी आमी ताच्या प्रतिमे प्रमाण तयार जाल्यात.

आमी सौंदर्यवादी कित्याक

कला आनी नाटक हांचोय आमकां मोग आसा. आमी सैमीक रितीन सोबीतकायेची तोखणाय करतात आनी ताची गरज लेगीत आसता. हातूंत फकत दृश्य सोबीतकाय सोडून संगीत आनी साहित्याचो आस्पाव जाता. संगीत आमकां कितलें म्हत्वाचें हाचो विचार करात – आमकां नाचपाक कशें आवडटा तें लेगीत. संगीत आमचें जिवीत इतलें समृध्द करता. कादंबरी वा नाटक, वा आयज चड करून सिनेमांत बऱ्यो कथा आमकां आवडटात. कथांनी नायक, खलनायक, नाटक आसतात आनी व्हड कथा हे नायक, खलनायक आनी नाटक आमच्या कल्पनेंत लासतात. आमी मनरिजवण करपाक, परतून उर्बा दिवपाक आनी ताजें करपाक कला जायत्या रुपांनी वापरप आनी ताची कदर करप इतलें स्वाभावीक कारण देव एक कलाकार आनी आमी ताचे प्रतिमेंत आसात.

हो प्रस्न विचारपा सारको. कलेंत आसूं, नाटकांत आसूं, संगीतांत आसूं, नाचांत आसूं वा साहित्यांत आसूं, आमी सैमीक रितीन सौंदर्यवादी कित्याक? जेन्ना जेन्ना हांव भारतांत भोंवतालो तेन्ना तेन्ना अस्तंतेकडल्यान तयार केल्ल्या सिनेमा परस संगीत आनी नाचाचो आस्पाव आशिल्ल्या भारतीय सिनेमांचें म्हाका सदांच अजाप दिसतालें. डॅनियल डेनेट हो एक मुखार उलोवपी नास्तिक आनी संज्ञानात्मक प्रक्रिया समजून घेवपाचो अधिकार आशिल्लो, भौतिकवादी नदरेन जाप दिता:

“पूण ह्या संशोधनांतलें चडशें अजूनय संगीताक सारकें घेता. तें क्वचितच विचारता: संगीत कित्याक अस्तित्वांत आसा? एक ल्हान जाप आसा, आनी ती खरी, ती वता तितली: ती अस्तित्वांत आसा कारण आमी ताचो मोग करतात आनी ताका लागून आमी ताचो चड अस्तित्वांत हाडत रावतात. पूण आमी ताचो मोग कित्याक करतात? कारण आमकां तें सोबीत दिसता. पूण तें आमकां कित्याक सोबीत आसा? हो एक एकदम बरो जैविक प्रस्न, पूण ताका अजून बरी जाप ना.” (डॅनियल डेनेट. ब्रेकिंग द स्पेल: रिलिजन अॅज अ नेचरल फेनोमेन. पृष्ठ ४३)

आमच्या मनीस स्वभावाविशींच्या ह्या मुळाव्या प्रस्नाक मनीसजातीविशींच्या भौतिकवादी नदरेक जाप ना. बायबलाच्या नदरेन देव कलाकुसरीचो आनी सौंदर्यवादी आशिल्ल्यान. ताणें वस्तू सोबीत केल्यो आनी सोबीतकायेचो आस्वाद घेता. ताचे प्रतिमे प्रमाण तयार जाल्ले आमी तेच.

आमी कित्याक नैतिक आसात

ते भायर ‘देवाच्या प्रतिमे प्रमाण’ जावप सगळ्या संस्कृतायांनी इतली सामान्य आशिल्ली सैमीक नैतीक क्षमता स्पश्ट करता, आनी जी आमी कांय अडचणी पळोवपा खातीर नैतीक फुडल्या पोस्टांत कव्हर केल्ली.