आमी हांगाच्या पुराय वळेरे वांगडा काळाच्या उदेंतेक पुरसाच्या बलिदानाचें वचन पळयलें . ह्या वंशजांनी देवाच्या (प्रजापतीच्या) – रचणाऱ्यान, तांकां ‘धर्तरी भरपाची’ आज्ञा दिली (उत्पत्ती 9:1) पूण तांणी ताच्या निर्देशाचें कशें पालन केलें ना हाचें वर्णन ह्या विवरणांत फुडें केलां. ताचे बदला ह्या लोकांनी एकठांय येवन एक गोपुर बांदले. पुरूसाच्या बलिदानांतल्यान आनी मनू (नोह) हाच्या हुंवाराच्या विवरणा वरवीं मोक्षाचें वचन वाचूंक मेळटा . संस्कृत लोक आपल्या वेदांतल्यान ह्यो घडणुको याद करताले आनी हिब्रू लोक आपल्या वेदांतल्यान (Rsi Moses चो तोरा) ह्योच घडणुको याद करताले.

विंगड विंगड हुंवाराच्या विवरणांची गवाय – संवसारभरांतल्यान

मजेची गजाल म्हळ्यार हुंवाराची म्हायती फकत पुर्विल्ल्या हिब्रू आनी संस्कृत वेदांत याद जायना. संवसारभरांतल्या विंगड विंगड लोकांच्या पंगडांक तांच्या तांच्या इतिहासांतल्या व्हड हुंवाराची याद जाता. सकयल दिल्ल्या आकृतीबंधांतल्यान हें स्पश्ट जाता.

वयल्यान हातूंतल्यान संवसारभर – दर एका खंडांत – रावपी वेगवेगळे भाशेचे गट दिसतात. आकृतीबंधांतले कोशिका हिब्रू हुंवाराच्या खात्याचो खाशेलो तपशील (आराखड्याचे उजवे वटेन सकयल दिल्लो) तांचे स्वताचो हुंवार खातेंय आसा काय ना हें दाखयतात. काळे कोशिका हो तपशील तांच्या हुंवार खात्यांत आसा अशें दाखयतात, जाल्यार कोरी कोशिका हो तपशील तांच्या थळाव्या हुंवार खात्यांत ना अशें दाखयतात. ह्या चड करून सगळ्या गटांत हुंवार हो रचणाराचो न्याय पूण कांय मनीस व्हडल्या बोटींतल्यान वाटावले असो ‘उगडास’ निदान एकसारको आशिल्लो हें तुमकां दिसता . म्हणजेच ह्या हुंवाराची याद फकत संस्कृत आनी हिब्रू वेदांतच न्हय तर संवसारभरांतल्या हेर सांस्कृतीक इतिहासांत आनी वेगळ्या खंडांनी मेळटा. ही घडणूक आमच्या पयसुल्ल्या भूतकाळांत घडिल्ली अशें दाखयता.

हिंदी पंचांगाची गवाय

हिंदी पंचांग – म्हयन्याचे दीस वयर सकयल वतात, पूण 7 दिसांचो सप्तक आसता

तशेंच अस्तंती आनी हिंदी पंचांगाचो फरक आनी सारकेंपण हें पयसुल्ल्या भूतकाळांतल्या ह्या वांटून घेतिल्ल्या यादीचो पुरावो आसा. चडशे हिंदी पंचांग अशे तरेन तयार केल्ले आसतात की दीस वळींतल्यान (दावे कडल्यान उजवे कडेन) वचचे बदला स्तंभांतल्यान सकयल (वयल्यान सकयल) वतात, जी अस्तंतेकडल्या पंचांगांची सार्वत्रिक रचणूक आसा. भारतांतल्या कांय पंचांगांत संख्यां खातीर हिंदी लिपीचो उपेग करतात (१, २, ह …). आनी कांय जाण अस्तंती आंकडे वापरतात (1, 2, 3…) पंचांग दाखोवपाचो ‘सारको’ मार्ग नाशिल्ल्यान हे फरक अपेक्षीत आसा. पूण सगळ्या पंचांगांत एक केंद्रीय सारकेपण आसता. हिंदी पंचांगांत 7 दिसांचो सप्तक वापरतात – अस्तंती संवसारांतल्या प्रमाण. किद्याक? सूर्या भोंवतणी धर्तरेची आनी धर्तरे भोंवतणी चंद्राच्या भोंवतेचेर आदारिल्ली आशिल्ल्यान – अशे तरेन सगळ्या लोकांक समान खगोलीय बुन्याद मेळटा देखून अस्तंतेकडल्या पंचांगा सारकी वर्सां आनी म्हयने कित्याक विभागले तें आमकां समजूंक शकता. पूण ७ दिसांच्या सप्तकाक खगोलीय वेळ आदार ना. इतिहासांत खूब फाटीं (कितले फाटीं कोणाक खबर नाशिल्लें ) चलपी रिती आनी परंपरेंतल्यान हें आयलां.

… आनी बौध्द थाई पंचांग

थाई पंचांग दावे वटेंतल्यान उजवे वटेन वता, पूण अस्तंते परस वेगळें वर्स आसा – पूण तरी लेगीत तो 7 दिसांचो सप्तकबौध्द देश आशिल्ल्यान थाई लोक बुध्दाच्या जिवितांतल्यान आपलीं वर्सां चिन्न करतात जाका लागून तांचीं वर्सां अस्तंते परस सदांच 543 वर्सां व्हड आसतात (म्हळ्यार 2019 CE हें वर्स बीई –बौध्द युगांत – थाई पंचांगांत 2562 आसता). पूण परतून ते 7 दिसांचो सप्तकूय वापरतात. तें तांकां खंयच्यान मेळ्ळें? ह्या वेळ एककाक खरो खगोलीय आदार नासतना वेगवेगळ्या देशांनी इतल्या तरांनी वेगळे आशिल्ले कॅलेंडर 7 दिसांच्या सप्तकाचेर कित्याक आदारीत आसात?

सप्तकाचेर पुर्विल्ल्या ग्रीक लोकांची गवाय

पुर्विल्ल्या ग्रीक लोकांनीय आपल्या पंचांगांत 7 दिसांचो सप्तक वापरताले.

पुर्विल्लो ग्रीक लोक आपल्या पंचांगांत 7 दिसांचो सप्तक वापरताले.इ.स.प.४०० च्या सुमाराक जियेल्लो पुर्विल्लो ग्रीक वैज हिपोक्रेटीस हो आर्विल्ल्या वैजकी शास्त्राचो जनक मानतात आनी ताणें पुस्तकां बरयलीं, तीं आयजमेरेन सांबाळून दवरल्यांत, तातूंत ताणें आपलीं वैजकी निरिक्षणां नोंद केल्यात. अशें करतना ताणें ‘सप्तक’ हो काळ एकक म्हूण वापरलो. एका खाशेल्या रोगाच्या वाडट्या लक्षणांविशीं बरयतना ताणें म्हळां:

चवथो दीस सातव्या दिसाचो सूचक आसता; आठवें दुसऱ्या सप्तकाचें आरंभ ; आनी देखून इकरावो दुसऱ्या सप्तकाचो चवथो आशिल्ल्यान , हेंय सूचक आसा; आनी परतून सतरावो चवदाव्या वयल्यान चवथो आनी इकराव्या वयल्यान सातवो अशें सूचक आसा (हिपोक्रेटीस, अफोरिझम. #24)

एरिस्टॉटल, इ.स.प.३५० च्या दशकांत बरयल्लो, वेळ थारावपाखातीर ‘सप्तक’चो नेमान उपेग करता. एक उदाहरण दिवपाक तो बरयता:

भुरगेपणांत चडशे मरण भुरग्याक सप्तका पयलीं जातात , देखून आतां ताका जिवीत उरपाची चड संद आसा अशा समजुतीवयल्यान त्या पिरायेचेर भुरग्याक नांव दिवपाची चाल आसा. (एरिस्टॉटल, द हिस्ट्री ऑफ एनिमल्स, भाग १२, इ.स.प. सुमार ३५०)

तर भारत आनी थायलंड थावन पयस आशिल्ल्या ह्या पुर्विल्ल्या ग्रीक लेखकांक ‘सप्तक’ म्हणल्यार ‘सातयाळें’ म्हणल्यार कितें तें कळटलें अशी अपेक्षा दवरून ती वापरिल्ले काय? घडये एक इतिहासीक घडणूक आशिल्ली जी ह्या सगळ्या संस्कृतायांनी आपल्या भूतकाळांत आशिल्ली (जरी तांणी ती घडणूक विसरल्या आसूं येता) जी 7 दिसांचो सप्तक स्थापन करताली?

हिब्रू वेदांत अशीच घडणूक – संवसाराची सुरवातीची निर्मिती – वर्णन केल्या. त्या सविस्तर आनी पुर्विल्ल्या विवरणांत रचणार संवसार निर्माण करता आनी येवपी बलिदानाचें उतर , रचणारा कडल्यान मोक्षाच्या वचनाचें विवरण . पूण तें उतर कशें पुराय जातलें? भासांच्या गोंदळाक लागून जाल्ल्या शिंपडपा उपरांतच जियेल्ल्या एका पवित्र मनशाचो विवरण आमी फुडें व्हरतात. आमी फुडें हें उखलतात .

[सारकेच प्रकारचे अभिसरण दाखोवपी पुर्विल्ल्या यादींचेर आनीक नदर मारपा खातीर – पूण हे खेपे चीनी भाशेंतल्या सुलेखनांतल्यान पळयात  हांगा ].