बायबल हें एक उल्लेखनीय पुस्तक. देवान ताका प्रेरणा दिली असो दावो केला, आनी इतिहासाचीय अचूक नोंद केल्या. बायबलांतल्या पयल्या पुस्तकाच्या सुरवातीच्या अध्यायां खातीर इतिहासीक अचूकतायेचेर म्हाका दुबाव येतालो – उत्पत्ती. हें आदाम & येव , परादीस, निषेध केल्लें फळ, एक प्रलोभन दिवपी , ताचे उपरांत नोहा संवसारभरांतल्या हुंवारांतल्यान जिवंत जाल्ल्याचें विवरण आशिल्लें . आयच्या चडशा लोकां प्रमाण म्हाकाय ह्यो कथा खऱ्यांनीच काव्यात्मक रूपक दिसताल्यो.
ह्या प्रस्नाचेर संशोधन करतना हांवें कांय आकर्शक सोद लायले, जाका लागून म्हज्या समजुतींचो हांवे परतून विचार केलो. एक सोद चीनी लेखनांत गुंथिल्लो आशिल्लो. हें पळोवपाक चीनी लोकां विशीं कांय फाटभूंय कळपाक जाय.
चीनी लेखन
चीनी संस्कृतायेचे सुरवेक, सुमार ४२०० वर्सां आदीं, मोजेसान उत्पत्ती पुस्तक बरोवचे पयलीं सुमार ७०० वर्सां आदीं (इ.स.प. १५००) लिखीत चीनी निर्माण जाली. चीनी लिपी आमी सगळेच पळयतकच वळखतात. आमच्यांतल्या जायत्यांक खबर ना तें म्हणल्यार विचारचित्र वा चीनी ‘शब्द’ कट्टरपंथी नांवाच्या साद्या चित्रांतल्यान तयार जातात . इंग्लीश सादीं उतरां (जशें ‘फायर’ आनी ‘ट्रक’) घेवन तांकां संयुग उतरां (‘फायरट्रक’) कशीं एकठांय करता तेंच. हजारांनी वर्सांत चीनी लिप्येंत खूब उणोच बदल जाला. पुर्विल्ल्या मातयेच्या आयदनांचेर आनी हाडांचो वस्तूंचेर मेळिल्ल्या बरपावळींतल्यान आमकां हें कळटा. चीनी कम्युनिस्ट पक्षाच्या सत्तेक लागून विसाव्या शेंकड्यांतच लिपी सोंपी जाल्या.
चीनी लोकांखातीर ‘पयलें’
देखीक- ‘पयलें’ ह्या अमूर्त उतराखातीर चीनी विचारसरणीचो विचार करचो. प्रतिमा तें दाखयता.
‘पयलें’ हें दाखयल्लेप्रमाण साद्या कणांचें संयुग. हे सगळे कट्टरपंथी ‘पयले’ हातूंत एकठांय कशे मेळटात तें पळोवंक मेळटा. तशेंच प्रतिमेंत दर एका कट्टरपंथीचो अर्थ दाखयला. हाचो अर्थ असो की सुमार ४२०० वर्सां आदीं पयले चीनी लेखक चीनी बरप तयार करताले तेन्ना तांणी ‘जिवो’+’धूळ’+‘मनीस’ => ‘पयली’ ह्या अर्थान कट्टरपंथींक जोडले.
पूण कित्याक? ‘धूळ’ आनी ‘पयली’ हांचे मदीं खंयचो सैमीक संबंद आसा? ना. पूण उत्पत्तींतल्या पयल्या मनशाची निर्मिती पळयात.
सर्वेस्पर देवान त्या मनशाक जमनीच्या धुल्लांतल्यान तयार केलो आनी ताच्या नाकाच्या पोकळ्यांत जिविताचो उस्वास घालो आनी तो मनीस जिवो जालो.उत्पत्ती 2:17
देवान ‘पयल्या’ मनशाक (आदामाक) धुळिंतल्यान जिवो केलो. पूण मोजेसान बरयल्ले उत्पत्तीचो ७०० वर्सां आदीं पुर्विल्ल्या चीनी लोकांक हो संबंद खंयच्यान मेळ्ळो?
चीनी लोकां खातीर उलोवप आनी तयार करप
हाचेर विचार करात:
‘धूळ’ + ‘तोंडाचो श्वास’ + ‘जिवो’ हांचे कट्टरपंथी एकठांय येवन विचारसरणी ‘उलोवंक’ जाता. पूण मागीर ‘उलोवप’ स्वता ‘चालप’ कडेन मेळून ‘रचप’ तयार जाता.
पूण ‘धूळ’, ‘तोंडाचो उस्वास’, ‘जिवो’, ‘चलप’ आनी ‘सृश्टी’ हांचो सैमीक संबंद कितें आसा जाका लागून पुर्विल्ल्या चीनी लोकांक हो संबंद तयार जातलो? पूण हातूंतय वयर दिल्ल्या उत्पत्ती 2:17 कडेन एक नदरेक पडपी सारकेंपण आसा.
चीनी सैतान आनी प्रलोभन दिवपी
हें सारकेंपण चालूच आसा. “बागेंत गुप्तपणान हालपी मनीस” हाचे वयल्यान ‘सैतान’ कसो तयार जाता तें पळयात. बाग आनी सैतान हांचे मदलो सैमीक संबंद कितें? तांकां एकूय ना.
तरी तेन्ना पुर्विल्ल्या चीनी लोकांनी ‘सैतान’ आनी ‘दोन झाडां’ हांचो मेळ घालून ‘प्रलोभन दिवपी’! असो अर्थ जोडलो
म्हणल्यार ‘दोन झाडां’ च्या आच्छादनाखाला आशिल्लो ‘सैतान’ हो ‘प्रलोभन दिवपी’. जर म्हाका प्रलोभना कडेन सैमीक संबंद करपाचो आसत जाल्यार हांव बारांत एक सेक्सी बायल दाखोवंक शकता, वा आनीक कितें तरी लोभोवपी. पूण दोन झाडां कित्याक? ‘बाग’ आनी ‘झाडां’ हांचो ‘सैतान’ आनी ‘प्रलोभन दिवपी’ कडेन कितें संबंद? आतां उत्पत्तीच्या विवरणा कडेन तुळा करात:
देवान उदेंते वटेन एक बाग लायिल्ली … बागेच्या मदीं जिविताचें झाड आनी बरें-वायट जाणून घेवपाचें झाड आशिल्लेंउत्पत्ती 2:8-9
आतां सोरोप चड धूर्त जालो… ताणें त्या बायलेक म्हणलें, “देवान खरेंच म्हणलें काय ….”उत्पत्ती 3:1
उत्पत्तीच्या विवरणांत ‘लोभ’, ‘दोन झाडां’ आनी ‘बायल’ हांचे मदलो संबंद दाखयला खरो.
झाडाचें फळ जेवणाक बरें आनी दोळ्यांक आवडटा, आनी बुद्धी मेळोवपाकय इत्साचें अशें बायलेन पळयलें तेन्ना तिणें थोडें घेवन तें खाल्लें. तिणें आपल्या घोवाकय थोडें दिलेंउत्पत्ती 3:6
व्हडली बोट
आनीक एक उल्लेखनीय समांतर पळोवया. ह्या प्रतिमेंत ‘व्हडली बोट’ खातीर चीनी विचारसरणी आनी ती बांदपी कट्टरपंथी दाखयल्यात:
ते एका ‘पात्रांतले’ ‘आठ’ ‘लोक’ आसतात. जर हांव व्हडल्या बोटीचें प्रतिनिधित्व करपाचो आशिल्लो जाल्यार एका जहाजांत 3000 लोक कित्याक नात. आठ कित्याक? मजेची गजाल म्हळ्यार उत्पत्तींतल्या हुंवाराच्या विवरणांत नोहाच्या तारवांत आठ लोक आसात (नोहा, ताचे तीन पूत आनी तांचीं चार बायलो).
इतिहास म्हणून उत्पत्ती
सुरवेच्या उत्पत्ती आनी चीनी लेखन हांचेमदली समांतरता उल्लेखनीय आसा. चीनी लोकांनी उत्पत्ती वाचून तातूंतल्यान रीण घेतलां अशें लेगीत कोणाक दिसूं येता, पूण तांच्या भाशेची उत्पत्ती मोयजेसा पयलीं 700 वर्सां आदीं जाल्या. योगायोग आसा काय? पूण इतले ‘संयोग’ कित्याक? उपरांतच्या उत्पत्तींतल्या अब्राहम, आयझॅक आनी जेकोब हांच्या कथां खातीर चीनी लोकां कडेन अशी समांतरता कित्याक ना?
पूण समजा उत्पत्तींत खरी इतिहासीक घडणुको नोंद केल्यात. मागीर चीनी लोक – एक वंश आनी भास गट म्हूण – हेर सगळ्या पुर्विल्ल्या भास/वंशीक गटां प्रमाण बाबेल हांगा (उत्पत्ती ११) उत्पत्ती जातात . नोहाच्या भुरग्यांक एकामेकांक समजूंक मेळचें न्हय म्हूण देवान तांचीं भासां कशीं घुस्पावन दवरलीं तें बाबेलाच्या विवरणांत सांगलां. हाका लागून मेसोपोटेमियासावन तांचें स्थलांतर जालें आनी ताका लागून आंतरविवाहाक तांच्या भाशेभितरच मर्यादा घाली. बाबेलांतल्यान शिंपडून गेल्ल्या ह्या लोकांमदीं चीनी लोक एक आशिल्ले. त्या काळांत उत्पत्ती सृश्टी/ हुंवाराचीं विवरणां तांचो हालींचो इतिहास आशिल्लो. देखून जेन्ना तांणी ‘लोभ’, ‘प्रलोभन’ आदी अमूर्त संकल्पनां खातीर बरपावळ तयार केली तेन्ना तांणी आपल्या इतिहासांतल्यान बरे तरेन खबर आशिल्ल्या हिशोबांतल्यान घेतलें. तेच प्रमाण नामांच्या विकासा खातीर – ‘व्हडली बोट’ सारकी ते तांकां याद आशिल्ल्या असामान्य विवरणांतल्यान घेताले.
अशे तरेन तांणी आपल्या संस्कृतायेचे सुरवेक सावन सृश्टीची आनी हुंवाराची याद आपल्या भाशेंत रुजयली. शेंकड्यांनी वर्सां वचत वचत ते मूळ कारण विसरले, जशें जायते फावटीं घडटा. जर अशें आसत जाल्यार उत्पत्ती विवरणांत फकत काव्यात्मक रूपकां न्हय तर खऱ्यो इतिहासीक घडणुको नोंद केल्यात.
चीनी शिमेचेर बळी दिवप
चीनी लोकांचीय धर्तरेचेर सगळ्यांत चड काळ चलपी एक विधी परंपरा आशिल्ली. चीनी संस्कृतायेचे सुरवेक (इ.स.प. सुमार २२००) चीनी सम्राट शिंयाळ्याच्या संक्रांती वेळार शांग-दी (‘स्वर्गांतलो सम्राट’ म्हळ्यार देव) हाका सदांच बैलाचो बळी दितालो. हो सुवाळो सगळ्या चीनी राजवंशांतल्यान चालूच आशिल्लो. खरें म्हणल्यार १९११ वर्सा सेनापती सन यात-सेन हाणें किंग राजवंश उडयलो तेन्नाच तो बंद जालो. सद्या बीजिंग शारांत पर्यटन थळ आशिल्ल्या ‘स्वर्गाचें देवूळ’ हांगा ते वर्साक हो बैलबळी करताले. देखून ४००० वर्सां वयर चीनी सम्राटान दर वर्सा एक बैल स्वर्गीय सम्राटाक बळी दितालो
किद्याक?
बऱ्याच आदीं कन्फ्यूशियस (इ.स.प. ५५१-४७९) हाणें होच प्रस्न विचारिल्लो. ताणें बरयलां:
“सर्ग आनी धर्तरेक बळी दिवपाचे सुवाळे समजपी ताका… एका राज्याचें सरकार आपल्या ताळयेंत पळोवपा इतलें सोंपें दिसतलें!”
कन्फ्यूशियसान सांगिल्लें तें म्हळ्यार बळीचें तें गूढ उक्तें करपी कोणूय राज्याचेर राज्य करपाक बुदवंत आसतलो. देखून इ.स.प.२२०० वर्सा शिमेचेर बळी सुरू जालो तेन्ना कन्फ्यूशियसाच्या काळामेरेन (इ.स.प. ५००) चीनी लोकांनी बळी दिवपाचें मूळ कारण गमायलें वा विसरलें. तरी तांणी इ.स.१९११ मेरेन आनीक २४०० वर्सां वर्सुकी बळी चालू दवरलो.
घडये तांच्या सुलेखनांतलो अर्थ वचूंक नाशिल्लो जाल्यार कन्फ्यूशियसाक आपल्या प्रस्नाची जाप मेळूंक शकतली. ‘नीती’ हें उतर तयार करपाक वापरिल्ल्या कट्टरपंथींचो विचार करात.
नीतिमत्व म्हळ्यार ‘हांव’ हाचेर ‘मेंढरां’ हें संयुग. आनी ‘मी’ हें ‘हात’ आनी ‘भालो’ वा ‘खंजीर’ हांचो संयुग. तातूंतल्यान म्हजो हात कोंब्याक मारून उडयतलो आनी ताचो परिणाम धर्मीकतायेचो जातलो अशी कल्पना येता . म्हज्या जाग्यार कोंब्याचो बळी वा मरण म्हाका नीतिमत्व दिता.
बायबलांतले पुर्विल्ले बळी
मोयजेसान ज्यू बळी दिवपाची पद्दत सुरू करचे पयलीं बऱ्याच काळापयलीं जायत्या जनावरांच्या बळींची नोंद बायबलांत केल्या. देखीक, हाबेल (आदामाचो पूत) आनी नोहा बळी दितात (उत्पत्ती 4:4 & 8:20). पशूबळी हें धर्मीकपणाक जाय आशिल्ल्या पर्यायी मरणाचें प्रतीक अशें आदल्या लोकांक समजतालें अशें दिसता. जेजूची एक पदवी म्हळ्यार ‘देवाचें कोंकरूं’ (जुवांव 1:29). ताचें मरण हो खरो बलिदान आशिल्लो जो धर्मीकपण दिता . सगळे जनावर बळी – पुर्विल्ल्या चीनी शिमेवयल्या बळी सयत – फकत ताच्या बळीचीं चित्रां आशिल्लीं. अब्राहामान इसहाकाचो बळी दिल्ल्यान , तशेंच मोजेसान पास्काचो बळी दिल्ल्यान हें दाखयलां . पुर्विल्ल्या चीनी लोकांनी अब्राहम वा मोजेस जियेवचे बऱ्याच आदीं हे समजुतीन सुरवात केल्ली अशें दिसतालें. पूण कन्फ्यूशियसाच्या काळामेरेन ते विसरून गेल्ले.
देवाचें नीतिमत्व उक्तें जालें
हाचो अर्थ इतिहासाच्या उदेंते सावन जेजूचो बळी आनी धर्मीक मरण लोकांक समजताले. ह्या पुर्विल्ल्या समजुतीची एक याद राशींत लेगीत तिगून उरता . जेजूचें जिवीत, मरण आनी पुनर्जिवंतपण देवाच्या नियोजनांतल्यान आयलें.
हें आमच्या वृत्ती आड वता. धर्म एक तर देवाचे दयेर वा आमच्या पुण्याचेर आदारीत आसा अशें आमकां दिसता. म्हणल्यार, देव फकत दयाळू आनी पवित्र नाशिल्ल्यान पातकाक फारीक करपाची गरज ना अशें जायत्या जाणांक दिसता. कांय जाणांक दिसता की कांय फारीक करची पडटा, पूण आमी करतात त्या बऱ्या कामांनी फारीकपण करूं येता. देखून आमी बरे वा धर्मीक जावपाचो यत्न करतात आनी सगळें बरें जातलें अशी आस्त बाळगता. सुवार्तेचो ह्या विचारा कडेन स्वताचो विपरीत आसा:
पूण आतां कायद्या भायर देवाचें नीतिमत्व कळ्ळां, ताची कायदो आनी संदेष्टे गवाय दितात. २२ हें नितीमत्व जेजू क्रिस्ताचेर विस्वास दवरून सगळ्यांक भावार्थी मेळटा. ज्यू आनी विदेशी लोकांमदीं फरक ना,रोमकारांक 3:21-22
घडये आमी विसरपाचो धोको आसा अशें कितें तरी पुर्विल्ल्या लोकांक खबर आशिल्लें.
संदर्भावळ
- उत्पत्तीचो सोद . सीएच कांग आनी एथेल नेल्सन. १९७९ वर्सा
- उत्पत्ती आनी कन्फ्यूशियस सोडोवंक शकलो ना हें गूढ . एथेल नेल्सन आनी रिचर्ड ब्रॉडबेरी. १९९४ वर्सा