जिवंत उदक: गंगा हांगा तीर्थाच्या भिंगांतल्यान

देवाक मेळपाची आस्त आसल्यार प्रभावी तीर्थ गरजेचें आसता. तीर्थ (संस्कृत तीर्थ) म्हळ्यार “पार करपाचो जागो, फोर्ड”, आनी पवित्र अशी खंयचीय सुवात, ग्रंथ वा व्यक्ती. तीर्थ म्हळ्यार एकामेकांक स्पर्श करपी आनी तरी लेगीत एकामेकांक वेगळे आशिल्ल्या संवसारांमदलो पवित्र संपर्क. वैदिक ग्रंथांत तीर्थ (वा क्षेत्र , गोपीठ वा महालय) हो एक अस्तित्वाचे अवस्थेंतल्यान दुसरे अवस्थेंत संक्रमण करपाक चालना दिवपी पवित्र व्यक्ती वा पवित्र ग्रंथाचो उल्लेख करतात.

तीर्थ-यात्रा म्हळ्यार तीर्थाकडेन संबंदीत आशिल्ली प्रक्रिया वा प्रवास .

आमी आमच्या भितरल्या आत्म्याक कायाकल्प आनी शुध्द करपाक तीर्थ-यात्रा करतात, आनी प्रवासांत आध्यात्मिक पुण्य आशिल्ल्यान, वैदिक ग्रंथांनी एक विशय पुष्टी केल्लो. तीर्थयात्रा पाप सोडवंक शकता अशें ते दाखयतात. तीर्थ-यात्रा म्हळ्यार भितरल्या ध्यान प्रवासांतल्यान शारिरीक रितीन नामनेच्या देवळांनी वचप वा गंगेसारक्या न्हंयांनी न्हाण घेवप, घडये सगळ्यांत म्हत्वाचें तीर्थस्थळ. भारतीय परंपरेंतलें उदक हें सगळ्यांत पवित्र प्रतीक आसून गंगेचें उदक खास करून अशें आसा. गंगे न्हंयेचे देवीक गंगा माता म्हूण आदर करतात.

तीर्थ म्हणून गंगेचें उदक

गंगेची पुराय लांबाय पवित्र आसा. दिसपट्टे विधी, मिथक, उपासना पद्दती, गंगा देवीची आनी तिच्या जिवंत उदकाचे शक्तीचेर आशिल्लो विस्वास हीं सगळीं आयज लेगीत भक्तिचें केंद्रबिंदू आसात. जायत्या मरणविधींक गंगेचें उदक जाय पडटा. अशे तरेन गंगा हें जिवंत आनी मेल्ल्या हांचेमदलें तीर्थ. गंगा सर्ग, धर्तरी आनी पाताळ ह्या तीन लोकांनी व्हांवता अशें म्हण्टात, ताका त्रिलोक-पाठ-गामिनी अशें म्हण्टात . अशे तरेन गंगेचे त्रिस्थली (“तीन सुवाती”) हांगाच चड करून श्राद्ध आनी विसर्जन करतात. जायत्या जाणांक आपली भस्म गंगे न्हंयत घालची अशें दिसता.

गंगेची पुराणीक कथा

शिव, गंगाधर वा “गंगेचो वाहक”, हो गंगेचो साथीदार अशें म्हण्टात. वैदिक ग्रंथांत गंगेच्या वंशांत शिवाची भुमिका सांगल्या. गंगा धर्तरेचेर देंवली तेन्ना शिवान तिका तकलेर धरपाचें उतर दिलें, जाका लागून पडून धर्तरेक चकचकीत जावची ना. गंगा शिवाचे तकलेर पडली तेन्ना शिवाच्या केंसांनी तिचो पडप मोडून गंगाक सात प्रवाहांनी मोडून दरेक प्रवाह भारताच्या वेगळ्या वाठारांत व्हांवून गेले. देखून गंगे न्हंयेमेरेनची यात्रा करपाक मेळना जाल्यार गंगासारकीच शुध्दताय आशिल्ल्या ह्या हेर पवित्र प्रवाहांक यमुना, गोदावरी, सरस्वती, नर्मदा, सिंधू, कावेरी अशी यात्रा करूं येता.

गंगाचो वंश अखंड मानतात; गंगेची दर एक ल्हार धर्तरेक स्पर्श करचे पयलीं शिवाच्या तकलेक स्पर्श करता. गंगा हें शिवाच्या सक्तीचें , वा उर्जेचें द्रवरूप . द्रव रूपाची शक्ती आशिल्ल्यान , गंगा हो देवाचो अवतार, देवाचो दिव्य वंश, सगळ्यां खातीर मुक्तपणान व्हांवपी. तिच्या वंशा उपरांत हातांत कुंभ धरून (फुलांचो वाज) तिच्या वाहनाचेर (वाहन) मगराचेर ( मकार ) आशिल्ल्याचें चित्रण केल्ल्यान गंगा शिवाचें वाहन जाली .

गंगा दसहारा

दर वर्सा गंगाक समर्पीत केल्लो गंगा दसहारा हो उत्सव ह्या पुराणकथांचो उत्सव मनयतात. मे आनी जून म्हयन्यांत धा दीस चलपी हो उत्सव ज्येष्ठ म्हयन्याच्या धाव्या दिसा सोंपता. ह्या दिसा गंगाचें स्वर्गासावन धर्तरेचेर देंवप ( अवतारण ) मनयतात. त्या दिसा गंगाच्या उदकांत वा हेर पवित्र व्हाळांत बेगीन बुडल्यार धा पाप ( दशहरा ) वा धा आयुश्य पातक पयस जाता अशें मानतात.

जेजू: तीर्थ तुका जिवीत उदक अर्पण करता

जेजून स्वताचें वर्णन करुंक ह्योच संकल्पना वापरल्यो. पातकांत आनी इत्सेंत आडखळून पडल्ल्या बायलेक ‘सासणाचें जिवीत’ दिवन आपूण ‘जिवें उदक’ अशें जाहीर केलें. प्रत्यक्षांत तो म्हणटालो की आपूण तीर्थ आनी आमी करपाक शकतात ती सगळ्यांत म्हत्वाची तीर्थ-यात्रा ताचे कडेन येत आसा. फकत धा न्हय तर तिचीं सगळीं पातकां एकदांच सदां खातीर शुध्द जाल्यांत हें ह्या बायलेक दिसलें. ताच्या शुध्दीकरण शक्ती खातीर गंगा उदक मेळोवपाक तुमी पयस भोंवतात जाल्यार जेजून अर्पण केल्लें ‘जिवें उदक’ समजून घेयात. ह्या उदका खातीर तुमकां शारिरीक प्रवास करचो पडना, पूण बायलेक सोदून काडिल्ले प्रमाण ताचें उदक तुमकां शुध्द करचे पयलीं तुमकां भितरल्या सुद्धतेंत आत्मसाक्षात्काराची भोंवडी करची पडटली .

सुवार्तेंत हो चकमक नोंद केला:

जेजू एके सामरी बायले कडेन उलयता

४  आतां जेजूक कळ्ळें की फारीसी लोकांक आयकलां की ताका जुांवा परस चड शिस मेळयता आनी ताका बाप्तिस्म दितात—  ^२ जरी खरें म्हणल्यार जेजू न्हय, पूण ताच्या शिश्यांक बाप्तिस्म दितालो.  ^३ तेदनां तो जुदेया सोडून आनीक एक पावटीं गालीलाक गेलो.
^४ आतां ताका सामरियांतल्यान वचचें पडलें.  ^५ तेदनां तो सामरियांतल्या सायकर नांवाच्या शारांत जाकोबान आपलो पूत जोसेफाक दिल्ल्या जमनी लागीं पावलो.  ^६ जाकोबाचो बांय थंय आशिल्लो आनी जेजू प्रवासांतल्यान थकलो आनी बांयच्या कुशीक बसलो. सुमार दनपारां जाल्ली.
^७ एक सामरी बायल उदक काडपाक आयली तेन्ना जेजून तिका म्हळें: “तुमी म्हाका पियेवंक दितले?”  ^८ (ताचे शिश्य जेवण घेवपाक शारांत गेल्ले.)
^९ सामरी बायलेन ताका म्हळें: “तुमी ज्यू आनी हांव सामरी बायल, तुवें म्हाका पेय कशें मागूं येता?” (कारण ज्यू लोक सामरी लोकां कडेन संबंद दवरनात. ^[ अ ] )
^१० जेजून तिका जाप दिली: “तुका देवाचें दान आनी तुका पियेवंक मागपी कोण हें कळ्ळें जाल्यार, तुवें ताका मागपाचें आनी तो तुका जिवें उदक दितालो.”
^११ “साहेब,” त्या बायलेन म्हणलें, “तुका कांयच ओडपाक ना आनी बांय खोल आसा, तुका हें जिवें उदक खंयच्यान मेळटलें,  ^१२ आमच्या बापाय जाकोबा परस तूं व्हड आसा, जो आमकां बांय दिलो आनी तातूंतल्यान स्वता पियेलो, तशेंच ताच्या पुतांनी आनी ताच्या पशुधनांकय?”
^१३ जेजून जाप दिली: “हें उदक पियेवपी दरेकल्याक परतून तान लागतली,  ^१४ पूण हांव दिल्लें उदक पियेता ताका केन्नाच तान लागची ना.
^१५ त्या बायलेन ताका म्हणलें, “साहेब, म्हाका हें उदक दिवचें, जाका लागून म्हाका तान लागना आनी उदक काडपाक हांगा येत रावचें पडटलें.”
^१६ ताणें तिका सांगलें, “जा, तुज्या घोवाक आपोवन परत ये.”
^१७ तिणें जाप दिली, “म्हाका घोव ना.
जेजून तिका म्हळें: “तुका घोव ना म्हणटना तुका बरोबर आसा.  ^१८ खरें म्हणल्यार तुका पांच घोव जाल्यात आनी आतां तुका मेळिल्लो मनीस तुजो घोव न्हय, तुवें आतां सांगिल्लें तें सामकें खरें.”
^१९ “साहेब” त्या बायलेन म्हणलें, “तुमी एक संदेष्टो म्हण म्हाका दिसता,  ^२० आमचे पूर्वज ह्या दोंगराचेर उपासना करताले, पूण तुमी ज्यू लोक म्हणटात की आमी पुजा करुंक जाय ती सुवात जेरुसलेमांत आसा.”
^२१ “बायल,” जेजून जाप दिली, “म्हाका विस्वास दवर, एक वेळ येतलो  , जेन्ना तूं ह्या दोंगराचेर वा जेरुसलेमांत बापायची उपासना करतले , ^{२२ तुमी सामरी}^लोक तुमकां खबर नाशिल्ल्याची उपासना करतात, आमी जाणात तेंच पुजतात, कारण मोक्ष ज्यू लोकां कडल्यान मेळटा  सत्य, कारण ते बापूय सोदतात ते तरेचे उपासक  ²⁴ देव आत्मो, आनी ताच्या उपासकांनी आत्म्यान आनी सत्यान उपासना करुंक जाय.”
^२५ त्या बायलेन म्हणलें, “मेसियास” (हाका ख्रिस्त म्हणटात) “येवटलो हें म्हाका खबर आसा, तो येतकच आमकां सगळें समजायतलो.”
^२६ तेदनां जेजून जाहीर केलें, “तुजे कडेन उलयता तो हांव, तो हांव.”
^२७ तेन्नाच ताचे शिश्य परत आयले आनी ताका एका बायले कडेन उलयतना पळोवन अजाप जालें. पूण कोणेंच विचारलें ना, “तुका कितें जाय?” वा “तुमी तिचे कडेन कित्याक उलयतात?”
^२८ मागीर ती बायल आपली उदकाची जार सोडून शारांत गेली आनी लोकांक म्हळें:  ^२९ “हांवें केल्लें सगळें सांगपी मनीस येयात, हो मेसियास आसूं येता?”  ^३० ते शारा भायर येवन ताचे वटेन वाट काडली.
^३१ तेन्ना ताच्या शिश्यांनी ताका आवाहन केलो: “गुरू, कितें तरी खा.”
^३२ पूण ताणें तांकां म्हळें: “तुमकां कांयच खबर ना, म्हाका खावपाक मेळटा.”
^३३ तेदनां ताच्या शिश्यांनी एकामेकांक म्हणलें, “कोणे तरी ताका जेवण हाडूं येतालें?”
^३४ जेजून म्हणलें, “म्हजें जेवण म्हळ्यार म्हाका धाडल्ल्या मनशाची इत्सा करुंक आनी ताचें काम सोंपवंक.  ^३५ ‘कापणी करुंक अजून चार म्हयने उरल्यात’ अशी तुका म्हण ना? हांव तुका सांगतां, दोळे उगडून शेतां पळय! तीं कापणी खातीर पिकल्यांत.३६  ^आतां लेगीत कापणी करपी पगार काडटा आनी सासणाच्या जिविता खातीर पिक काडटा, जाका लागून पेरपी आनी कापणी करपी एकठांय खोशी जावंक शकता  ³⁷^अशें ‘एक पेरता आनी दुसरो कापणी’ ही म्हण खरी.
^३९ त्या शारांतल्या जायत्या सामरी लोकांनी त्या बायलेन दिल्ले गवायेक लागून ताचेर विस्वास दवरलो, “हांवें केन्ना केल्लें सगळें ताणें म्हाका सांगलें.”  ^४० तेदनां सामरी लोक ताचे कडेन आयले तेन्ना तांणी ताका आपल्या कडेन रावपाक सांगलें आनी तो दोन दीस रावलो.  ^४१ ताच्या उतरांक लागून आनीक जायते जाण भावार्थी जाले.
^४२ तांणी त्या बायलेक म्हळें: “तुवें सांगिल्ल्यान आमी आतां विस्वास दवरनात, आतां आमी स्वता आयकलां आनी हो मनीस खरेंच संवसाराचो सोडवणदार आसा हें आमकां कळ्ळां.”जुांव 4: 1-42

जेजून दोन कारणांक लागून पेय मागलें. पयली ताका तान लागली. पूण तिकाय तान लागल्या हें ताका (ऋषी जावन) एकदम वेगळ्याच तरेन खबर आशिल्लें. तिच्या जिवितांत समाधानाची तान लागली . दादल्यां कडेन बेकायदेशीर संबंद दवरून ही तान भागोवंक शकता अशें तिका दिसतालें. देखून तिका जायते घोव आशिल्ले आनी जेजू कडेन उलयतना लेगीत ती तिचो घोव न्हय अशा मनशा वांगडा रावताली. तिच्या शेजाऱ्यांक तिका अनैतिक मानताले. हाकाच लागून घडये ती एकटीच दनपारां उदक घेवपाक गेल्ली आसूं येता कारण हेर गांवच्या बायलांक सकाळीं थंडसाणींत बांयत वतना तिका वांगडा जायनाशिल्ली. हे बायलेक जायते दादले आशिल्ले आनी ताका लागून तिका गांवांतल्या हेर बायलां पासून परकी जाली.

जेजून तानाचो विशय वापरलो म्हणजे तिका कळ्ळें की तिच्या पातकाचें मूळ तिच्या जिवितांतली खोलायेन तान – एक तान, जी निवळावची पडली. तशेंच तो तिका (आनी आमकां) जाहीर करतालो की निमाणें आमची भितरली तान फकत तोच भागोवंक शकता जी आमकां इतले सहजपणान पातकांत व्हरता.

विस्वास दवरप – सत्यांत कबुली दिवप

पूण ‘जिव्या उदकाची’ ही ऑफर बायलेक संकश्टांत उडयली. जेजून तिका तिच्या घोवाक मेळोवंक सांगलें तेन्ना तो मुद्दाम तिका तिचें पातक वळखुपाक आनी मान्य करपाक लायतालो – तें कबूल करपाक . आमी हें कितल्याय मोलान टाळटात! कोणाक दिसचें ना अशी आस्त बाळगून आमी आमचीं पात्कां लिपोवंक पसंत करतात. वा आमी तर्कसंगत करतात, आमच्या पातकांक निमित्त करतात. पूण जर आमकां ‘सासणाच्या जिविताक’ व्हरपी देवाची वास्तवताय अणभवपाक जाय जाल्यार मागीर आमी प्रामाणीक जावंक जाय आनी आमचें पातक मान्य करुंक जाय, कारण सुवार्तेचें उतर आसा की:

आमी पातक नात अशें म्हणटात जाल्यार आमी स्वताक फटोवन घेतात आनी सत्य आमचे भितर ना. ^९ आमी आमचीं पात्कां कबूल केल्यार तो विस्वासू आनी नितीमान आसा आनी आमच्या पात्कां माफ करतलो आनी सगळ्या अनीतींतल्यान आमकां शुध्द करतलो.1 जुवांव 1:8-9

ह्या कारणाक लागून जेजून सामरी बायलेक अशें सांगलें

देव आत्मो, आनी ताच्या उपासकांनी आत्म्यांत आनी सत्यान उपासना करुंक जाय.. .जुांव 4:24

‘सत्य’ म्हणल्यार ताचो अर्थ आमचे विशीं खरेपणान सांगप, आमचें चुकीचें लिपोवपाचो वा निमित्त दिवपाचो यत्न करप न्हय. अद्भुत खबर म्हळ्यार अशे तरेन प्रामाणीकपणान येवपी उपासकांक देव ‘सोदता’ आनी वळोवचो ना – ते कितलेंय अशुध्द जाले तरी.

पूण तिका आपलें पातक मान्य करप सामकें कठीण आशिल्लें. लिपोवपाचो एक सोयीस्कर मार्ग म्हळ्यार विशय आमच्या पातकांतल्यान धर्मीक वादांत बदलप. संवसारांत सदांच जायते धर्मीक वाद आसतात. त्या दिसा सामरी आनी ज्यू लोकांमदीं उपासनेची योग्य सुवात हांचेविशीं धर्मीक वाद जालो. ज्यू लोकांनी जेरुसलेमांत उपासना करची अशें सांगिल्लें आनी सामरी लोकांनी ती दुसऱ्या दोंगराचेर आसूंक जाय अशें मानलें. ह्या धर्मीक वादाचेर वळून ती संवाद आपल्या पातकांतल्यान पयस करपाची आस्त बाळगिताली. तिका आतां आपलें पाप आपल्या धर्मा फाटल्यान लिपोवंक मेळटालें.

आमी कितले सोंपेंपणान आनी सैमीक रितीन तेंच करतात – खास करून आमी धर्मीक आसल्यार. मागीर आमी हेर कशे चुकीचे वा आमी कशे बरोबर आसात हाचेर न्याय दिवंक शकतात – आमचें पातक कबूल करपाची गरज दुर्लक्ष करतना.

जेजू तिचे कडेन ह्या वादांत फाटोफाट गेलो ना. इतली पुजेची सुवात न्हय, तर उपासनेंतल्या स्वता विशीं तिची प्रामाणीक गजाल म्हत्वाची असो ताचो आग्रह आशिल्लो. ती खंयच्याय सुवातेर देवा मुखार येवंक शकताली (तो आत्मो आशिल्ल्यान), पूण हें ‘जिवें उदक’ मेळचे पयलीं तिका प्रामाणीक आत्मसाक्षात्काराची गरज आशिल्ली.

आमी सगळ्यांनी घेवचो पडटलो तो निर्णय

देखून तिका एक म्हत्वाचो निर्णय घेवपाचो आशिल्लो. ती धर्मीक वादाच्या फाटल्यान लिपून रावूंक शकताली वा घडये फकत ताका सोडून वचूंक शकताली. पूण निमाणे तिणें आपलें पातक मान्य करपाचें निवडलें – कबूल करपाचें – इतलें की हो ऋषी तिका कसो वळखता आनी तिणें कितें केलां तें हेरांक सांगपाक ती परत गांवांत गेली. ती आतां लिपली ना. अशें करतना ती ‘विश्वासी’ जाली. तिणें पयलीं पुजा आनी धर्मीक सुवाळे केल्ले, पूण आतां ती – आनी तिच्या गांवांतले – ‘विश्वासी’ जाले.

भावार्थी जावप म्हणल्यार फकत मानसीक रितीन योग्य शिकवणेक मान्यताय दिवप न्हय – तें जरी म्हत्वाचें. ताच्या दयाळपणाच्या उतराचेर विस्वास दवरूं येता, आनी देखून तुमी आतां पातक धुकलूंक फावना अशें मानप. इतल्या काळापयलीं अब्राहामान आमकां आदर्श केल्लें हें – ताणें एका वचनाचेर विस्वास दवरलो.

तुमी तुमचें पातक निमित्त करतात वा लिपोवन दवरतात? तुमी ती भक्तीधर्मान वा धर्मीक वादांनी लिपोवन दवरतात? वा तुमी तुमचें पातक कबूल करतात ? आमच्या रचणाराच्या मुखार येवन प्रामाणीकपणान पातक कबूल करून गुन्यावपण आनी लज कित्याक आपणावचीं न्हय? मागीर तो तुमची उपासना ‘सोदता’ आनी तुमकां सगळ्या अनीतींतल्यान ‘शुध्द’ करतलो म्हूण खोशी जा.

बायलेन आपली गरज प्रामाणीकपणान मान्य केल्ल्यान तिका क्रिस्ताक ‘मेसियास’ अशें समजलें आनी जेजू दोन दीस रावल्या उपरांत तांकां ताका ‘संवसाराचो सोडवणदार’ अशें समजलें. घडये आमकां अजून हें पुरायपणान समजूंक ना. पूण जशें स्वामी जॉनान लोकांक समजून घेवंक तयार केल्लें , तांचें पातक आनी गरज कबूल करून, हें आमकां आमी कशे गमावल्यात तें वळखुपाक आनी ताचे कडल्यान जिवें उदक पियेवपाक तयार करतले .