लोक चड करून मानसीक नदरेन हेरांक वंशाप्रमाण वर्गीकरण करतात. कातीच्या रंगासारकीं शारिरीक खाशेलपणां, जीं एक ‘वंश’, दुसऱ्या गटांतल्यान वेगळीं करतात, तीं सोंपेंपणान लक्षांत येतात. म्हणल्यार कॉकेशियन लोक ‘गोरे’, जाल्यार आशियाई आनी आफ्रिकन सभ्य लोक चड काळे.
लोकांच्या पंगडांक एकामेकां पासून वेगळे करपी हे गूण सहजपणान वंशवाद निर्माण करतात . हेर वंशांचेर जावपी भेदभाव, वायट वागणूक वा दुस्मानकाय होच. आयचे समाज चड जातीक आनी द्वेषी करपाक वंशवादाचें योगदान आसा आनी तो वाडत आसा अशें दिसता. वंशवादाक आडावपा खातीर आमी कितें करूं येता?
वंशवादाच्या प्रस्नाक लागून ताचे कडेन संबंदीत प्रस्न उप्रासता. जाती खंयच्यान येतात? मनशांमदीं वंशभेद कित्याक अस्तित्वांत आसात? तेभायर वंशाचो पूर्वज भाशेकडेन बरोच संबंद आशिल्ल्यान; वेगवेगळीं भासो कित्याक आसात?
पुर्विल्ल्या हिब्रू शास्त्रांत सुर्वेच्या मनशाच्या इतिहासांतली एक इतिहासीक घडणूक नोंद केल्या, जी आमी आयकतात त्या भाशांची विविधताय, आनी आयज आमी पळयतात त्या वेगवेगळ्या ‘वंश’ ह्या दोनूय गजालींचें स्पश्टीकरण दिता. खातें जाणून घेवपा सारकें आसा.
आमच्या आनुवंशिक पूर्वजांक वचपी मनशाच्या जातींतलें आनुवंशिक सारकेंपण
आमी ह्या विवरणाचो अभ्यास करचे पयलीं मनीसपणाच्या आनुवंशिक संरचने विशीं आमकां कळपाक जाय अशीं कांय मुळावीं तथ्यां आसात.
आमच्या डीएनएंतले जीन्स आमकां दिसपाची पद्दत, आमचीं शारिरीक खाशेलपणां थारावपी नकासो दितात. प्राणी जातीभितर दिसपी विविधतायेपरस मनशांत वेगवेगळ्या मनशांमदीं आनुवंशिक विविधताय खूब उणी दिसून येता. हाचो अर्थ खंयच्याय दोन मनशांमदलो आनुवंशिक फरक खूब उणो (सरासरी ०.६%) आसता. देखीक- दोन मॅकाक माकडांतल्या आनुवंशिक फरकांच्या तुळेंत हें खूब उणें आसा .
पब्लिकडोमेनपिक्चर्स , सीसी०, विकिमीडिया कॉमन्स वरवीं
खरें म्हणल्यार मनीस इतले अनुवंशीक नदरेन एकसारके आसात की आयज जियेवपी सगळ्या बायलां कडल्यान वंशरेखा आमी तांच्या आवय वरवीं, आनी आवय वरवीं आनी हेर गजालीं वरवीं सोदून काडूंक शकतात. अशें केल्यार सगळ्यो ओळी एकाच पूर्वज आनुवंशिक आवयकडेन एकठांय जाल्लीं दिसतात, तिका मायटोकॉंड्रियल इव्ह अशें म्हण्टात . तशेंच दादल्याचें समतुल्य वाय-क्रोमोसोमल एडम ह्या नांवान वळखतात . तो सगळ्यांत पुर्विल्लो पूर्वज दादलो, जाचेपसून आयज जियेवपी सगळे मनीस आयल्यात. ताचे कडेन परतून वचपी दादल्या पूर्वजांची एक अखंड रेखा अस्तित्वांत आसा. आयज जियेल्ले सगळे मनीस मूळ आदांव आनी येव हांचे कडल्यान आयल्यात अशें बायबलांत म्हळां खरेंच . देखून आनुवंशिक पुरावे मनशाच्या उत्पत्तीविशीं बायबलांतल्या विवरणाकडेन जुळटात. फकत पुर्विल्ले चीनी न्हय , पूण आधुनीक आनुवंशिकी आमच्या सादारण पूर्वज म्हणून एक आदामाची गवाय दितात.
बायबलाच्या मतान मनीस जातींचीं उत्पत्ती
पूण मागीर वेगवेगळीं मनीस जाती कशीं निर्माण जालीं? पुर्विल्ल्या हिब्रू शास्त्रांत, हुंवारा क लागून फकत कांय पिळग्यांनी , लोक धर्तरेचेर कशे शिंपडले हाचें वर्णन केलां. आनुवंशिकींतली फकत कांय मुळावी गजाल आसल्यार अशी घडणूक आयच्या सर्तींक कशी जल्म दितली तें पळोवंक मेळटा. पुर्विल्ल्या विवरणांत अशें बरयलां:
१ आतां सगळ्या जगांत एकूच भास आनी एक समान उलोवप आशिल्लें. २ लोक उदेंतेवटेन वताना शिनारांत एक मळ मेळ्ळे आनी थंय रावपाक लागले.
३ तांणी एकामेकांक म्हणलें, “येयात, विटो तयार करून तीं बरीं भाजून घेवया.” फातराच्या जाग्यार विटो, आनी गाळाखातीर डांबर वापरताले. ४ मागीर तांणी म्हणलें, “येयात, आमी एक शार बांदूंया, तातूंत सर्गार मेरेन पावपी गोपुर बांदूंया, नाजाल्यार आमी सगळ्या धर्तरेचेर शिंपडून वचतले.”उत्पत्ती 11:1-4
सगळेच एकूच भास उलयताले अशें ह्या खात्यांत नोंद आसा. ह्या एकचारान तांणी नवे तंत्रगिन्यान सोदून काडले आनी तांचो उपेग करून उंच गोपुर बांदपाक सुरवात केली. त्या काळांत ज्योतिशशास्त्राचो बारीकसाणेन अभ्यास जाल्ल्यान ह्या गोपुराक नखेत्रांची हालचाल पळोवप आनी तांचो निरिक्षण करपाचो आशिल्लो . पूण रचणार देवान फुडलें मुल्यांकन केलें: १.
६ सर्वेस्परान म्हळें, “एकच भास उलोवपी एक लोक म्हणून जर ते हें करुंक लागलां जाल्यार, तां कां कांयच करुंक जाय ना, ७ येयात, आमी सकयल वचून तांची भास घुस्पावया, जाका लागून ते एकामेकांक समजचे नात.”
८ तेदनां सर्वेस्परान तांकां थंयच्यान सगळ्या पृथ्वीचेर शिंपडयले आनी तांणी शार बांदप बंद केलें. ९ ताका लागून ताका बाबेल म्हणलें-कारण थंय सर्वेस्परान सगळ्या संवसाराची भास घुस्पागोंदळ घाली. थंयच्यान सर्वेस्परान तांकां सगळ्या धर्तरेचेर शिंपडायले.उत्पत्ती 11:6-9
पुर्विल्ल्या बॅबिलोनांत (सद्याचो इराक) संस्कृताय सुरू जाली आनी हांगासावन ती ह्या ग्रहाचेर पातळ्ळी अशें इतिहासांत नोंद जाता. ह्या खात्यांत कित्याक तें नोंद केलां. भासांचो गोंदळ जाल्ल्यान ही पूर्वज लोकसंख्या कुळाच्या वळीक वेगवेगळ्या भास गटांनी विभागली.
आनुवंशिकींतल्यान बाबेलाचे परिणाम
Jl FilpoC , CC BY-SA 4.0 , विकिमीडिया कॉमन्स वरवीं
वेगवेगळ्या उपकुळांक आतां एकामेकांक समजूंक मेळनाशिल्लें. पाप आनी कर्म संवसारांत आयिल्ल्यान क्लेश आनी हेर नकारात्मक आसक्ति मनशांक सैमीक रितीन आयिल्ल्यान हीं वेगवेगळीं कुळां रोखडीच एकामेकांचेर अविश्वासांत पडलीं. ताका लागून स्वताची राखण करपाखातीर ते हेर कुळांतल्यान भायर सरले आनी भास गटांतल्यान तांचें परस्पर लग्न जालें ना. अशे तरेन एका पिळगेंत कुळां एकामेकांसावन अनुवंशीक नदरेन वेगळीं जावन शिंपडून गेलीं.
पुनेट स्क्वेअर आनी वंश
अशे परिस्थितींतल्यान वंश कशे निर्माण जातात हाचो विचार करात, कातीच्या रंगाचेर लक्ष केंद्रीत करात कारण तो वंशाचो एक सामान्य निशाण. कातींतल्या मेलानीन प्रथिनांच्या वेगवेगळ्या प्रमाणाक लागून कातीचो रंग निर्माण जाता . धव्या कातींत मेलानीन उणें आसता, काळ्या कातींत मेलानीन चड आसता जाल्यार काळ्या कातींत मेलानीन चड आसता. सगळ्या मनशांचे कातींत थोडें मेलानीन आसता. काळ्या लोकांमदीं फकत मेलानीन चड आसता, जाका लागून कात काळी जाता. मेलानीनाची ही पातळी जायत्या जंतूवरवीं अनुवंशीक नदरेन नियंत्रीत जाता. कांय जीन कातींत मेलानीन चड प्रमाणांत आनी कांय जीन उणें अभिव्यक्त करतात. जीनांचे वेगवेगळे संभाव्य संयोजन दाखोवपाखातीर आमी एक सादें साधन वापरतात, ताका Punett square अशें म्हण्टात.
सादपणाक लागून फकत दोन वेगवेगळीं जीन (अ आनी ब) गृहीत धरात जीं कातींतल्या मेलानीनाच्या वेगवेगळ्या पातळेची संकेत दितात. M b आनी M a हे जीन चड मेलानीन अभिव्यक्त करतात, जाल्यार m b आनी m a ह्या एलीलांत मेलानीन उणें अभिव्यक्त जाता. दर एका पालकाच्या जीनांत दोनूय एलील आसल्यार लैंगीक प्रजननाक लागून जावंक शकतात अशे अ आनी बचे सगळे संभाव्य परिणाम पुनेट स्क्वेअर दाखयतात. मेळिल्ल्या चौकोनांत पालकांकडल्यान जावंक शकतात अशे M a , m a , M b , आनी m b हांचे 16 संभाव्य संयोजन दाखयल्यात . हाका लागून तांच्या भुरग्यांक लागून कातीच्या रंगाची विविधताय स्पश्ट जाता.
टॉवर ऑफ बाबेल परिदृश्य
ह्या पुनेट चौका प्रमाण विषमयुग्म आशिल्ल्या पालकांक टॉवर ऑफ बेबेल घडणूक घडली अशें समजून घेयात. भासांचो गोंदळ जाल्ल्यान भुरगीं परस्पर लग्न जावंक नाशिल्लीं. देखून दरेक चौकोन प्रजननात्मक नदरेन हेर चौकोनापसून वेगळो जातलो. म्हणल्यार M a M b (सगल्यांत काळोख) आतां फकत हेर M a M b व्यक्तीं कडेन लग्न जातलो . अशे तरेन तांची सगळी संतती फकत काळी उरतली कारण तांकां फकत चड मेलानीन अभिव्यक्त करपी जीन आसतात. तशेंच सगळे m a m b (धवे) फकत हेर m a m b कडेन लग्न जाताले . तांची संतती सदांच धवी उरताली. देखून बाबेलाचो गोपुर वेगवेगळ्या चौकोनांचे प्रजनन वेगळेपण आनी वेगवेगळ्या वंशांचे उदय हांचेविशीं स्पश्टीकरण दिता.
आयज कुटुंबांतल्यान अशी विविधताय निर्माण जाल्ली आमकां दिसता. मारिया आनी लुसी आयलमर वेगवेगळ्या वंशांतले (काळे आनी धवे) आयिल्ले दिसतात, पूण खरेपणीं तीं विषमयुग्मज आवय-बापायचीं जुळ्या भयणीं. अशी विविधताय फकत आनुवंशिक घुस्पागोंदळांतल्यान निर्माण जाता. पूण अशी विविधताय निर्माण जाली आनी मागीर ही संतती प्रजननात्मक नदरेन एकामेकांसावन वेगळी जाली जाल्यार मागीर तांच्या कातीच्या रंगाची खाशेलपण तांच्या संततींत तिगून उरतली. कुळांनी हेर भाशेच्या कुळांपसून आपलें वेगळेपण कशें तिगोवन दवरलें हें स्पश्ट करपी ती इतिहासीक घडणूक म्हळ्यार बाबेलाचो गोपुर. अशे तरेन आयज आमी ‘वंश’ म्हणटात तें तेन्नासावन तिगून उरलां.
एक कुटुंब – वंश भेद ना
पूण एकदां वंश कशीं निर्माण जालीं तें समजलें म्हणटकच मागीर सगळ्यो विंगड विंगड वंश फकत एकाच मनीस कुटुंबाचेच भाग आसात हें आमकां कळटा. वंशभेद खरेंच खंयच्यान येतात तें समजून घेतले उपरांत वंशवादाक आदार ना.
बायबलांत सांगिल्ले प्रमाण: १.
२६ ताणें सगळ्यो राश्ट्रां एकाच मनशा थावन तयार केलीं, तीं सगळीं पृथ्वीचेर रावपाक; आनी इतिहासांत तांचे थारायिल्ले काळ आनी तांच्या जमनीच्यो शिमो ताणें चिन्न केल्यो. २७ तो आमच्यांतल्या खंयच्याय एका मनशा थावन पयस नासलो तरी तांकां ताका सोदपाक आनी घडये ताका मेळोवंक मेळचें म्हणून देवान अशें केलें.प्रेषितांचीं कृत्यां 17:26-27
आयज सगळे लोक, तांची वंश, कातीचो रंग वा हेर खाशेलीं खाशेलपणां कितेंय आसूं, एकाच मूळ जोडप्यांतल्यान आयल्यात . त्या प्रकरणांत आमी फकत एक व्हडलें आनी विविधताय आशिल्लें कुटुंब. बायबल म्हणटा की देवान राश्ट्रांची विविधताय स्थापन केली, जाका लागून आमी ताका सोदपाक हात वाडयतले. सगळ्या राश्ट्रांतल्यान एक खाशेलें राष्ट्र निर्माण करून आमकां ताचे कडेन पावपा खातीर तो आपली वाट उक्ती करता. ह्या राश्ट्रांक फुडें सुरवात कशी मेळटा तें आमी पळयतात .
वंशवादाचेर आमी कितें करूं येता?
वंशवाद ना करपाचे दिकेन आनी दिसानदीस ताचे आड झुजपाचे दिकेन आमी करूंक शकतात अशा कांय गजालींची वळेरी हांगा दिल्या:
- स्वताक शिक्षण दिवप: वंशवाद आनी ताचो लोकांचेर आनी समाजाचेर जावपी परिणामां विशीं आमी स्वताक शिक्षण दिवंक जाय. देखीक- भूतकाळांतल्या आनी वर्तमानकाळांतल्या वंशवादाचेर आनी ताचो लोकांचेर जावपी परिणामाचेर आमी संशोधन करूं येता.
- आमी वंशवादा आड उलोवंक जाय: तो आमच्या दिसपट्ट्या जिवितांत, नोकरीच्या सुवातींनी वा समाजांत घडूंक जाय, आमी सदांच वंशवादाच्या आड उलोवंक जाय. हातूंत वंशवादी विनोद, उपनाम आनी रूढिवाद न्हयकारप आनी वंशीक असमानताय सांबाळपी संस्था आनी पद्दतींक तांच्या पद्दतीच्या वंशवादाक जापसालदार धरचे पडटात.
- आमी वंशवाद विरोधी उपक्रमांक आदार दिवंक शकतात: नागरी हक्क संघटना, समुदाय आदारीत गट, आनी पुरस्कार गट सारकिल्या गटांक वंशवादाक आडावपाच्या आनी वंशीक न्याय मुखार व्हरपाच्या यत्नांत आमी मदत करूंक शकतात.
- आमचे स्वताचे पूर्वग्रह पळयात: अस्पश्ट पूर्वग्रह हो वंशवादांतलो एक घटक आसूं येता. आमच्याच पूर्वग्रहांचेर नदर मारून तातूंतल्यान सुटका मेळोवपाचो यत्न करपाची गरज आसा.